ĐẶC SẮC LỄ TẾ NỮ QUAN TRONG LỄ HỘI ĐỀN MẪU ÂU CƠ

Đền Mẫu Âu Cơ nằm trên gò Cây Thị thuộc xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ. Ngôi đền được xây dựng từ thời Lê, là nơi thờ phụng Mẫu Âu Cơ – người mẹ huyền thoại của dân tộc Việt Nam trong truyền thuyết “Con Rồng, cháu Tiên”. Trải qua nhiều thế kỷ, Đền Mẫu Âu Cơ không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là không gian bảo tồn và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu đặc trưng của cộng đồng địa phương.

Với những giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và tâm linh, ngày 3/8/1991, Đền Mẫu Âu Cơ được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch cấp bằng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ cũng đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia ngày 23/1/2017. Đặc biệt, năm 2020, pho tượng Mẫu Âu Cơ tại đền được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Hằng năm, vào đầu tháng Giêng âm lịch, Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ được tổ chức với nhiều nghi thức truyền thống, trong đó lễ chính diễn ra vào sáng mồng 7. Hai nghi lễ trọng tâm là rước kiệu và Lễ Tế nữ quan. Tế nữ quan là nghi lễ quan trọng, linh thiêng bậc nhất trong Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ. Sau nghi lễ rước kiệu từ Đình Đức Ông, Lễ Tế nữ quan được thực hiện tại sân Đền với những nghi thức truyền thống, mang đậm nét đẹp của tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ.

Nghi lễ được thực hiện bởi đội tế gồm 21 nữ sinh, tuyển chọn từ các trường THPT trên địa bàn huyện. Các nữ quan được lựa chọn là những người có ngoại hình sáng, phẩm hạnh tốt, gia đình hòa thuận, không có tang chế. Trước ngày diễn ra nghi lễ, đội tế được tập luyện trong gần một tháng để đảm bảo thực hiện đúng các nghi thức và yêu cầu của bài tế.

Trong không khí ấm áp đầu xuân, dưới mái đền cổ kính, đội tế nữ quan thực hiện các nghi lễ gồm: dâng hương, hoa, trà, rượu, quả, đọc chúc văn và hóa chúc. Các nữ quan mặc áo dài truyền thống, đầu đội khăn kim tuyến, thắt dải lụa, chân đi hài; riêng chủ tế nữ mặc lễ phục màu đỏ. Mọi động tác được thực hiện uyển chuyển, đồng bộ theo tiếng nhạc hội, thể hiện sự chuẩn mực, nghiêm trang và lòng thành kính đối với Tổ Mẫu Âu Cơ.

Không gian sân tế được chuẩn bị trang nghiêm. Sân được trải chiếu rộng, lãnh đạo chính quyền địa phương cùng đông đảo người dân và du khách đứng thành hàng hai bên. Trung tâm sân tế là án gian đặt bát hương và các lễ vật – nơi chủ tế thực hiện nghi thức đọc và hóa chúc văn.

Lễ Tế nữ quan trong Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ thể hiện sự tôn kính và lòng biết ơn sâu sắc đối với Mẫu Âu Cơ – biểu tượng thiêng liêng của cội nguồn dân tộc. Đồng thời, nghi lễ này là minh chứng cho sự tiếp nối và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần bảo tồn một loại hình tín ngưỡng đặc sắc tại vùng đất Hạ Hòa, Phú Thọ.