Làng Gia Phúc – Nơi hội tụ di sản Phật giáo và tín ngưỡng bản địa

Chùa Đậu – Nơi lưu giữ nhục thân thiền sư hiếm có ở Việt Nam

Nổi bật trong quần thể di tích là chùa Đậu – ngôi chùa có lịch sử lâu đời, gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của người dân trong vùng.

Chùa Đậu (tên chữ: Thành Đạo Tự) được xây dựng từ thời Sĩ Nhiếp (thế kỷ III), từng là trung tâm tu hành và hoằng pháp lớn ở vùng Nam Thăng Long. Xoay quanh chùa có nhiều câu chuyện đã đi vào huyền thoại, trong đó có sự hiện diện của hai pho tượng nhục thân thiền sư – Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường.

Cả hai vị đều tu tại chùa và để lại nhục thân trong tư thế thiền định. Trải qua hàng trăm năm, thi thể không phân hủy, trở thành một hiện tượng hiếm có trong Phật giáo Việt Nam, thường được gọi là “tượng táng” – sự kết hợp giữa thực hành thiền định, tâm linh và tri thức y học cổ. Đây là một hiện tượng hiếm gặp trong Phật giáo Việt Nam và được giới khoa học quan tâm nghiên cứu.

Hai pho tượng được tôn thờ tại tòa hậu điện, là nơi chiêm bái linh thiêng của tăng ni, Phật tử và đông đảo khách thập phương.

Trung tâm thờ Tứ Pháp

Chùa Đậu còn là một mắt xích trong hệ thống thờ Tứ Pháp của vùng Bắc Bộ, bao gồm bốn vị thần: Pháp Vân (mây), Pháp Vũ (mưa), Pháp Lôi (sấm) và Pháp Điện (chớp). Đây là tín ngưỡng nông nghiệp bản địa có từ trước khi Phật giáo du nhập, về sau được Việt hóa thông qua truyền thuyết Man Nương – một thiếu nữ được Sĩ Nhiếp truyền kinh Phật.

Tín ngưỡng Tứ Pháp là ví dụ điển hình cho quá trình dung hợp Phật giáo với tín ngưỡng dân gian, phản ánh nhu cầu cầu mưa thuận gió hòa của cư dân nông nghiệp lúa nước. Trong hệ thống này, chùa Đậu thờ Pháp Vũ và giữ vai trò quan trọng trong các nghi lễ nông lịch truyền thống của vùng.

Hội chùa Đậu được tổ chức từ mùng 8 đến mùng 10 tháng Giêng âm lịch hằng năm. Đây là dịp tôn vinh tín ngưỡng Tứ Pháp. Lễ hội gồm các nghi thức rước tượng Tứ Pháp trong nội làng, dâng hương, tế lễ và sinh hoạt văn hóa cộng đồng.

Sự giao thoa độc đáo giữa Phật giáo và tín ngưỡng bản địa

Chùa Đậu và làng Gia Phúc là minh chứng rõ nét cho quá trình giao thoa và bản địa hóa Phật giáo tại Việt Nam. Từ tín ngưỡng Tứ Pháp có gốc rễ bản địa, đến hiện tượng tượng táng của hai thiền sư, tất cả cho thấy sự hòa quyện giữa tôn giáo ngoại nhập với tâm thức dân gian.

Người dân trong vùng không chỉ đến chùa để lễ Phật, mà còn cầu sức khỏe, mùa màng, bình an. Pho tượng Quan Âm khấu chỉ (lục chi) trong chùa cũng là một minh chứng cho niềm tin dân gian vào năng lực chữa bệnh, cầu tự. Dù mang màu sắc huyền thoại, những câu chuyện gắn với pho tượng vẫn cho thấy vai trò của chùa Đậu như một trung tâm tín ngưỡng sống động.